U Srbiji trenutno postoji 47 proizvoda koji imaju zaštićeno ime proizvoda ili geografsko poreklo. Usvajanje nacrta Zakona o šemama kvaliteta omogućiće usklađivanje domaće zakonske regulative sa regulativom EU kao i zaštitu geografskog porekla domaćih proizvoda na nivou Evropske unije.
Sistem zaštite oznaka geografskog porekla predstavlja jedan od najboljih „alata“ za brendiranje hrane i pića. O važnosti zaštite geografskog porekla proizvoda razgovarali smo na panel diskusiji „Autentična Srbija kroz zaštićeno geografsko poreklo“ koju smo organizobali u saradnji sa Turističkom organizacijom Niša, a u okviru Festivala vina i gastronomije – Naissus Wine & Fine Fair 2022.
Snežana Kumbarić, rukovodilac Grupe za označavanje hrane i šeme kvaliteta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda Ministarstva poljoprivrede podsetila je da zaštita geografskog porekla u Srbiji postoji dugi niz godina i da je regulisana Zakonom o oznakama geografskog porekla iz 2010. kao i da će usvajanje novog Zakona o šemama kvaliteta značajno unaprediti konkurentnost naših proizvoda na evropskom tržištu.
Stevica Marković, proizvođač je leskovačkog ajvara i član udruženja „Original Srbija“ koje od 2015. radi na obezbeđivanju zajedničke promocije proizvoda sa poreklom, unapređenju položaja, uslova rada proizvođača. U ovom trenutku okuplja pojedince i udruženja koji su sertifikovali proizvod sa oznakom geografskog porekla ili su u procesu sertifikacije. Upravo su članovi ovog udruženja, ariljska malina, fruškogorski lipov med i pirotski kačkavalj, u saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede pripremili specifikacije na način na koji se zaštita porekla radi i u Evropskoj uniji. Za Stevicu Markovića je usKlađivanje sa standardima EU veoma važno, ali je jednako bitna i promena kulture i drugačiji odnos prema autentičnim lokalnim proizvodima.
Snežana Kumbarić ističe da će „ovo biti prvi naši proizvodi zaštićeni na nivou EU. Nadamo se da će ova tri proizvoda povući i ostale proizvođače da učine isto i na taj način sebe stave u istu ravan sa evropskim proizvođačima. Ovo vodi do povećanja konkurentnosti naših proizvoda.“
Najavljeni Zakon o šemama kvaliteta prepoznaje tradicionalno garantovane specijalitete pomoću kojih se štite gastronomski proizvodi. Toma Dašić iz Udruženja ugostiteljskih i turističkih poslenika grada Niša radi na pripremi elaborata zaštite leskovačke mućkalice poštujući one zahteve koje donosi novi najavljeni zakon.
To da je izrada elaborata najsloženiji i najstresniji deo procesa zaštite, potvrđuje i Dušan Janjić, suvlasnik Vinarije „Stari dani“. Kao i mnogi drugi vinari u Srbiji, i Janjić je u proces zaštite kvaliteta i geografskog porekla ušao pre desetak godina. Pojašnjava nam da se „zaštita geografskog porekla vina ostvaruje posredstvom reonskih i podreonskih udruženja koja okupljaju proizvođače vina sa jednog prostora“.
Ovakav sistem omogućio je vinariji da zaštiti svoja dva vina, beli sovinjon i kupažu merloa i kabarne sovinjona, uzgojenih sa vinograda iz okoline Bujanovačke banje. Jedan deo vina proizvodi se sa vinograda iz okoline Leskovca, ali kako je proizvodnja ovih vina u okolini Vranja, ona ne mogu ispuniti uslove za dobijanje zaštićenog porekla.
Proizvođači gastronomskih proizvoda sa juga Srbije su uz podršku programa EU Pro ustanovili krovni žig „Zalogaj juga“. Ovaj žig garantuje određenu autentičnost onim proizvođačima čiji proizvodi poseduju regionalne specifičnosti ali se ne mogu zaštiti oznakom geografskog porekla. To je još jedan od načina očuvanja gastronomskog nasleđa na jugu Srbije.
Jačanje kapaciteta lokalnih proizvođača, njihovo udruživanje u saveze i mogućnost da nastupaju na širem nacionalnom i međunarodnom tržištu, ambcije su naših sagovornika koji veruju da srpski proizvodi sa geografskim preklom imaju lepu budućnost na velikom evropskom tržištu.
Jačanje kapaciteta za sprovođenje i dalji razvoj zakonodavstva u oblasti organske proizvodnje i politike kvaliteta poljoprivrednih i prehrambenih proizvoda naziv je tvining projekta koji je finansirala EU sa skoro 1,14 miliona evra. U okviru rezultata projekta pripremljeni su nacrti Zakona o organskoj proizvodnji i Zakona o šemama kvaliteta za poljoprivredne i prehrambene proizvode i prateći pravilnici, kao i specifikacije tri proizvoda sa zaštićenim oznakama geografskog porekla na nacionalnom nivou, za registaciju na nivou EU.
Više o geografskom poreklu možete pročitati na sajtu Ministarstva poljoprivrede i Zavoda za intelektualnu svojinu.
Podrška Evropske unije poljoprivredi i ruralnom razvoju u Srbiji vredna je više od 230 miliona evra od 2000. godine do danas. Projekti EU iz ovog sektora podstiču korišćenje sredstava iz fondova za poljoprivredu i ruralni razvoj, namenjeni su poboljšanju zaštite zdravlja potrošača, unapređuju kvalitet proizvoda, osiguravaju podsticaje i povećavaju konkurentnost srpskih poljoprivrednika na tržištu Evropske unije sa preko 500 miliona potrošača.
Čitav panel možete pogledati ovde:
Više o ovoj temi pročitajte u sledećim tekstovima:
