Trgovina

Srpski proizvođači oslobođeni plaćanja carina na izvoz robe u EU od 2000. godine

EU je od 2000. godine ukinula plaćanje carinskih dažbina na sve industrijske i poljoprivredne proizvode koji se izvoze iz Srbije u EU, primenom autonomnih trgovinskih mera (osim za mali broj poljoprivrednih proizvoda koji su zaštićeni preferencijalnim tarifnim kvotama).  Režim koji je EU jednostrano odobrila Srbiji 2000. godine predstavljao je najobimniji sistem trgovinskih povlastica koji je EU ikada odobrila nekoj zemlji ili grupi zemalja.  Ovo je značilo trenutno ukidanje svih carinskih dažbina i kvantitativnih ograničenja na uvoz svih industrijskih i poljoprivrednih proizvoda, osim malog broja poljoprivrednih proizvoda koji su ograničeni preferencijalnim tarifnim kvotama (konkretno šećer, junetina, vino i nekoliko vrsta ribe).

Srbija postepeno ukida carinsku zaštitu od 2009. godine

Srbija je otpočela sa smanjivanjem uvoznih dažbina na robu iz EU devet godina kasnije, u januaru 2009. godine kada je samostalno inicirala primenu trgovinskog dela Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, nazvanog Prelazni sporazum. Ovaj Sporazum je omogućio asimetričnu liberalizaciju trgovine u korist Srbije, na uvoz industrijskih i poljoprivrednih proizvoda. Drugim rečima, trgovinsku liberalizaciju sa srpske strane od 2009. u narednih šest godina prati postepeni i predvidivi šestogodišnji plan liberalizacije koji odražava nivo osetljivosti proizvoda za srpske proizvođače. Istovremeno su postepeno uvođena jednaka pravila igre na tržištu, kroz primenu predvidivog carinskog režima, borbu protiv monopola, uvođenje pravila za kontrolu državne pomoći, kao i kroz režim zaštite intelektualne i industrijske svojine. Ovaj plan postepene trgovinske liberalizacije je trebalo da omogući srpskim proizvođačima postupnu pripremu za sve veću konkurenciju koja dolazi iz EU.

Srbija i EU su od prvog januara 2014. godine zakoračile u šestu, odnosno završnu godinu plana trgovinske liberalizacije. Međutim, najosetljiviji proizvodi za srpske poljoprivrednike će ostati zaštićeni plaćanjem carinskih dažbina do ulaska Srbije u EU: to se odnosi na sve vrste mesa, jogurt, puter, određene vrste sira, med, neke vrste povrća i brašno, a carinske zaštite na ove proizvode variraju od 20 do 50% u odnosu na MFN carinske dažbine koje Srbija primenjuje u trgovini sa ostakom sveta.

Stupanje na snagu Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju

Stupanjem na snagu Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju u septembru 2013. godine dodatno je osigurana ekonomska korist predviđena Prelaznim sporazumom. Niz novih odredaba ovog Sporazuma su doprinele unapređenju poslovnog okruženja u Srbiji u oblastima kao što su slobodno kretanje kapitala, javne nabavke, standardizacija, pravo na uspostavljanje i pružanje usluga. Ove odredbe obezbeđuju jasniji i sigurniji okvir za investitore i kompanije, čime se u srpskoj privredi stvara novi zamah u privlačenju investicija i daljem unapređenju standarda koji obezbeđuju jednaka pravila igre za sve učesnike na tržištu. Primena Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju bi trebalo da podigne standarde poslovanja u Srbiji, postepeno pripremajući srpska preduzeća za nadmetanje sa kompanijama iz EU na jedinstvenom tržištu, ali i povećavajući njihovu konkurentnost na duže staze.

Korist za građane Srbije se ostvaruje raznovrsnijom ponudom robe i padom cena. Konačno, postepeno otvaranje tržišta javnih tendera za kompanije iz EU bi trebalo da rezultira većom konkurencijom u postupcima javnih nabavki i tako donese veću vrednost za novac srpskih poreskih obveznika – bolji javni radovi, nabavke i usluge sa manje novca poreskih obveznika.